ویژگیهاى زندگى على (ع )
1 - على (علیه السلام ) نخستین امام مؤ منین و رهبر مسلمانان و اوّلین خلیفه بعد از رسول خدا، پیامبر راستین و امین اسلام محمّد بن عبداللّه خاتم پیامبران - صلوات خدا بر او و دودمان پاکش باد - است ⁽⁴⁶⁾ او که برادر و پسر عمو و وزیر پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) و داماد آن حضرت ؛ یعنى شوهر دخترش حضرت فاطمه زهرا - سلام اللّه علیها - سرور بانوان دو جهان است ، امیرمؤ منان على بن ابیطالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف ، سرور اوصیا - بهترین صلوات و سلام بر او باد - .
2 - کنیه على (علیه السلام ) ابوالحسن است ، او در روز جمعه سیزدهم رجب سال سى ام ((عام الفیل )) (ده سال قبل از بعثت ) در مکه در بیت الحرام داخل کعبه خانه خدا، دیده به این جهان گشود که هیچ کس قبل از او و بعد از او، در این خانه خدا تولّد نیافت و نمى یابد و این نشانگر موهبت و احترام و توجّه خاصّ خداوند به وجود على (علیه السلام ) است و بیانگر مقام بسیار ارجمند اوست .

3 - مادر آن بزرگوار، فاطمه دختر اسد بن هاشم بن عبد مناف (س ) است که براى رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) (نیز) همچون یک مادر بود و رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) در دامن او رشد کرد و آن حضرت همیشه سپاسگزار نیکیهاى او بود. فاطمه بنت اسد، در صف نخستین ایمان آورندگان به اسلام ، ایمان آورد و همراه جمعى از مهاجرین با آن حضرت به سوى مدینه هجرت کرد و وقتى که از دنیا رفت ⁽⁴⁷⁾ ، پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) او را با پیراهن مخصوص خود کفن نمود تا به وسیله آن از آزار حشرات زمین حفظ گردد و در قبر او (قبل از دفنش ) خوابید تا بدین وسیله فشار قبر به او نرسد و اقرار به امامت پسرش امیرمؤ منان على (علیه السلام ) را به او تلقین کرد، تا پس از دفن ، وقتى از او در مورد آن سؤ ال شد بتواند پاسخ دهد و این همه توجّهات مخصوص پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) به مادر على (علیه السلام ) به خاطر آن مقام ارجمندى بود که او در نزد پروردگار و نزد آن حضرت داشت . این سرگذشت بین تاریخ نویسان مشهور است .
4 - امیرمؤ منان على (علیه السلام ) و برادرانش (طالب ، عقیل و جعفر) نخستین کسانى هستند که از دو سو (هم از ناحیه پدر و هم از ناحیه مادر) از نسل هاشم بن عبد مناف هستند، به این خاطر و به خاطر نشو و پرورش آن حضرت در دامان رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) و تحصیل کمالات معنوى از او، به دوشرافت نایل گردید (شرافت نسب و شرافت پرورش و آموزش از دامان فرهنگ ساز رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم )).
5 - على (علیه السلام ) نخستین فردى بود که قبول اسلام کرد و به خدا و رسولش ‍ ایمان آورد و هیچ کس از اهل بیت رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) و از اصحاب ، در این جهت به او نرسید و او نخستین مردى بود که پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) او را دعوت به اسلام کرد و او آن را پذیرفت و همواره از دین اسلام حمایت مى کرد و با مشرکان مبارزه مى نمود و از حریم ایمان دفاع مى کرد و گمراهان و سرکشان را سرکوب مى نمود و دستورات دین و قرآن را منتشر مى ساخت و به عدالت ، حکم مى کرد و به کارهاى نیک دستور مى داد.
6 - على (علیه السلام ) بعد از بعثت رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) تا رحلت آن حضرت یعنى در طول 23 سال ، همواره همراه ، همراز و همکار پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) بود، در سیزده سال قبل از هجرت (در بحران مبارزه شدید با مشرکان ) شریک تنگاتنگ غمهاى پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) بود، بیشترین دشواریها و رنجهاى این دوره را تحمّل نمود و ده سال بعد از هجرت به سوى مدینه ، یگانه مدافع اسلام و پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) از شر مشرکان بود و براى حفظ جان (و هدف ) پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) با کافران جنگید و در این راستا جانش را در طبق اخلاص نهاد و فداى پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) و سپر بلا براى اسلام نمود و این شیوه ادامه داشت تا آن هنگام که رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) رحلت کرد و خداوند او را به سوى بهشت خود برد و در ارجمندترین جایگاه بهشتى ، جایش داد، هنگام رحلت رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) ، على (علیه السلام ) 33 سال داشت .
امت اسلام درباره امامت على (علیه السلام ) در همان روز رحلت پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) اختلاف نمودند، شیعیان او یعنى همه بنى هاشم و (افراد برجسته اى مانند:) سلمان ، عمّار، ابوذر، مقداد، خزیمة بن ثابت (ذوالشّهادتین )، ابوایّوب انصارى ، جابر بن عبداللّه انصارى ، ابوسعید خدرى . و امثال آنان از بزرگان مهاجر و انصار، معتقد بودند که على (علیه السلام ) خلیفه رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) بعد از آن حضرت است و امام برحق مى باشد؛ زیرا او در فضایل و راءى و کمالات بر همگان سبقت و برترى دارد، هم در ایمان و هم در علم و آگاهى به احکام و هم در جهاد و مبارزه با دشمنان ، بر همه پیشى گرفته است و در زهد و پارسایى و خیر و صلاح ، بین او و دیگران ، فاصله بسیار بود و اصلاً دیگران را نمى شد با او مقایسه کرد و در قرب منزلت و خویشاوندى به پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ) هیچ کس چون او نبود.